Er zijn verschillende mogelijkheden om te doneren. Ook wanneer de bloedgroepen niet overeenkomen of er antistoffen worden aangemaakt tegen de donor.
- Rechtstreeks doneren
- Niet-rechtstreeks doneren
- Door de bloedgroep heen
- Door de kruisproef heen
- Anoniem doneren
Rechtstreeks doneren
Wanneer u uw nier wilt geven, bekijken we eerst of transplantatie mogelijk is. Uw donornier moet namelijk geschikt zijn voor de ontvanger. Een transplantatie is alleen succesvol wanneer de nier van uw donor en uw eigen nier overeenkomsten vertonen op bepaalde kenmerken. Hoe meer overeenkomsten er tussen de nieren zijn, hoe minder de kans is op afstoting.
Bloedgroepen
Het is fijn als de bloedgroep van de donor en uw bloedgroep bij elkaar passen. In onderstaand schema ziet u welke bloedgroepen van donor en ontvanger bij elkaar passen.
|
Passende bloedgroepen: |
|
| Donor | Ontvanger |
| Bloedgroep A | Bloedgroep A of AB |
| Bloedgroep B | Bloedgroep B of AB |
| Bloedgroep AB | Bloedgroep AB |
| Bloedgroep O | Bloedgroep A, B, AB of O |
Als de bloedgroep niet passend is, kijken we of het mogelijk is om via één van de alternatieve levende donatieprogramma’s te donoren.
Kruisproef en weefseltypering
Wanneer uw bloedgroep goed past bij die van de ontvanger, voeren we een kruisproef en weefseltypering uit. Bij een weefseltypering kijkt men welke herkenningspunten er aan de buitenkant van de cellen van de donor zitten. De ontvanger mag geen antistoffen hebben tegen deze herkenningspunten op de cellen van de donor. Dit test men met een kruisproef. De uitslag van een kruisproef is goed als deze negatief is. Wanneer deze kruisproef goed is, kunt u direct doneren. U kunt ook overwegen deel te nemen aan het vrijwillig cross-overprogramma.
Wanneer de kruisproef niet goed is, kunt u één van de alternatieve levende donatieprogramma’s overwegen.
Niet-rechtstreeks doneren
Als u niet direct de nier kunt geven aan uw ontvanger, zijn er wel andere mogelijkheden om de transplantatie door te laten gaan. Dit kan ‘ruiltransplantatie’ of ‘dominotransplantatie’ zijn.
Ruiltransplantatie (cross-overprogramma)
Ruiltransplantatie werkt als volgt:
- De donor van koppel A doneert aan de ontvanger van koppel B.
- De donor van koppel B doneert aan de ontvanger van koppel A.
Zodra u en uw ontvanger medisch goedgekeurd zijn, wordt u, als u daar beiden in toestemt, door uw arts aangemeld voor het programma.
Zodra u en uw ontvanger medisch goedgekeurd zijn, wordt u door uw arts aangemeld voor het programma.
Eén keer per drie maanden wordt er met behulp van een computerprogramma passende donor-ontvanger combinaties gezocht. Als er een passende combinatie is gevonden, wordt door middel van een kruisproef bekeken of de ontvangers geen antistoffen aanmaken tegen de donoren. Dit kan vier tot zes weken duren. De niertransplantatie vindt plaats in het Erasmus MC. De donor kan mogelijk voor enkele dagen opgenomen worden in een ander universitair medisch centrum. De donaties en transplantaties worden op dezelfde dag uitgevoerd. De hele procedure is anoniem. U zult het andere koppel dus niet ontmoeten.Wel is het mogelijk om via een anonieme kaart een boodschap voor de ontvanger achter te laten. De ontvanger schrijft dan mogelijk ook een bericht terug. Of hier behoefte aan is, is voor zowel de donor als ontvanger een eigen keuze.
Dominotransplantatie
Niet alle koppels worden geholpen in het ruilprogramma. Door dominotransplantatie kunnen sommige mensen toch geholpen worden. Dominotransplantatie is mogelijk als een anonieme donor een nier afstaat. Dit werkt als volgt:
- De anonieme donor geeft zijn nier aan de ontvanger van het koppel.
- De donor van dat koppel geeft aan een ontvanger op de wachtlijst.
Dominotransplantatie maakt dus meerdere transplantaties mogelijk. Soms worden er door dominotransplantaties zelfs meer dan twee transplantaties mogelijk gemaakt.
Deze donatie- en transplantatieprocedures vinden anoniem plaats. U zult degene aan wie u doneert dus niet ontmoeten.Wel is het mogelijk om via een anonieme kaart een boodschap voor de ontvanger achter te laten. De ontvanger schrijft dan mogelijk ook een bericht terug. Of hier behoefte aan is, is voor zowel de donor als ontvanger een eigen keuze.
Door de bloedgroep heen
Rechtstreekse donatie of het cross-overprogramma is helaas niet voor iedereen een goede manier om een passende nier te krijgen. Als uw bloedgroep niet past bij de van uw ontvanger, kunt u misschien in aanmerking komen voor een nierdonatie door de bloedgroep heen. Dit heet ‘ABO-incompatibele niertransplantatie’. Het betekent meestal dat de ontvanger bloedgroep O heeft en de donor bloedgroep A of B. Iemand met bloedgroep O heeft antistoffen tegen bloedgroep A en bloedgroep B. Bij een transplantatie moeten bij de ontvanger de antistoffen tegen de donorbloedgroep uit het bloed worden gehaald. Want anders wordt de nier direct afgestoten. De ontvanger moet een speciale behandeling ondergaan, waarbij het bloed gefilterd wordt. Als na deze behandeling de antistoffen tegen de vreemde bloedgroep minder zijn geworden, kunt u uw nier doneren aan uw ontvanger. Als de hoeveelheid van de antistoffen te hoog blijft na de behandeling, dan is een transplantatie door de bloedgroep heen niet mogelijk.
Door de kruisproef heen (desensibilisatie)
Rechtstreekse donatie of het cross-overprogramma is helaas niet voor iedereen een goede manier om een passende nier te krijgen. Door de aanwezigheid van de antistoffen is de kans op afstoting van de nieuwe nier groter. Dat blijkt dan uit een niet passende positieve kruisproef. Door het desensibilisatieprogramma is het mogelijk om de antistoffen uit het bloed te verwijderen. Dit heet ook wel ‘door de kruisproef heen transplanteren’. Hiervoor wordt er één tot twee weken voor de transplantatie een speciale behandeling uitgevoerd bij de ontvanger. Na deze behandeling wordt de kruisproef nogmaals uitgevoerd. Als de kans op afstoting dan klein is en kruisproef negatief is geworden, kan de transplantatie wel doorgaan. Desensibiliseren is vergelijkbaar met ‘door de bloedgroep heen transplanteren’, maar is wel een stuk moeilijker. De methode wordt op dit moment alleen in het Erasmus MC in Rotterdam uitgevoerd.
Anoniem doneren
U kunt als donor één van uw nieren afstaan aan iemand op de wachtlijst. Deze donatie gebeurt anoniem. De donatie aan een persoon op de wachtlijst noemen we een ongerichte donatie. U mag geen voorkeur aangeven voor een specifieke categorie ontvanger. U kunt ook gericht anoniem doneren. Bijvoorbeeld aan iemand die u vaag kent, maar met wie u geen persoonlijke of emotionele band heeft.
